Een totem is een natuurlijk of bovennatuurlijk voorwerp, wezen of dier dat persoonlijke symbolische betekenis voor een individu heeft en met wiens fenomenen en energie men zich sterk verbonden voelt. Het woord totem is van inheemse Amerikaanse oorsprong; het woord is afgeleid van het Algonkische woord odoodem, dat ‘familie-teken’ betekent. Bij de Anishinaabeg uit het Amerikaanse Grote Merengebied bijvoorbeeld, wordt men geboren in de totemclan van de vader, die door een dier, vogel of vis wordt vertegenwoordigd.
Elke vakantie maak ik wel een Totem. Bij gebrek aan enig familie-teken op dit moment heb ik er dit jaar wel meer gemaakt. Gesneden uit hout. Ik weet zeker dat er eerder voor heb gekozen bij een gezin met een Totem te ontwaken. In een eerder leven. Geboren in de totemclan van mijn vader, die toen door een vogel werd vertegenwoordigd. Ik weet het zeker.
Bo vond het onzin als ik daarover begon. “Dood is dood.”, zei ze. “Toch heb ik mijn ouders zorgvuldig uitgekozen. Nu en toen”, zei ik. “Ik geloof daar helemaal niets van.”, zei ze. “Dat snap ik wel”, zei ik. “Hoezo? Hoe bedoel je?”, zei Bo, terwijl ze mij indringend aankeek. “Dat komt jou verdomd slecht uit – als dood niet dood was, maar iets nieuws.”, antwoorde ik. “Je moet dan namelijk je kop uit het zand trekken en verder gaan zoals iedereen.”
Ze liep de kamer uit. “Kom je indiaantje? Ik heb hier geen zin in.”, zei ze. Bo kon zo goed dingen negeren. Ik kon dansen wat ik wilde om die Totem, maar de regen kwam niet – geen enkel traan. Het hoefde ook niet, die Bo daar was toch niets aan.
Ik was met Marieke naar een pow wow geweest – het was voor mijn verjaardag. Een pow wow is een bijeenkomst van indiaanse stammen. Er wordt gezongen en gedanst, en het is vooral om de oorspronkelijke culturele en religieuze gebruiken van de stam te eren. Elke groep heeft een hoofddanser – een afzonderlijke leider. Deelnemers dragen prachtige kleding. De groepen op het podium kwamen uit Nebraska en Oklahoma. Ze waren in de Philharmonie het was onwijs mooi. Ook een beetje sneu. Ze stonden immers voor een cultuur waar eigenlijk zo weinig van over was gebleven.
De Stam en Totem van mijn vorige leven waren al eeuwen geleden vernield door de nieuwe Amerikanen. Zij kwamen en overwonnen. Vernielde meer. Eigenlijk alles. Ik stierf vast een verschrikkelijke dood. Ze mogen nu enkel nog op een podium laten zien hoe het was. Ik vond het wel een hele lief cadeautje van Marieke. Mooi maar ook een beetje verdrietig.
Bo heeft geen Totem, die danst helemaal nergens omheen – recht voor zijn raap en zo bot als het maar kan.
Heerlijk.