Een parabool of understatement is een stijlfiguur waarbij in werkelijkheid zeer grote en/of belangrijke personen, zaken of gebeurtenissen of bepaalde eigenschappen als triviaal worden afgeschilderd, ofwel de omvang van datgene in de werkelijkheid waarnaar wordt verwezen wordt – vaak veel – kleiner voorgesteld dan in feite het geval is. Op de lezer of toehoorder heeft dit veelal een ironisch effect. In de wiskunde kan een parabool ook beschouwd worden als een kegelsnede waarvan het snijvlak evenwijdig is met een beschrijvende van de kegel.
Een parabool is de perfecte weergave van een dipje of een piek. Een piek is altijd oké, niet te lang graag. Ik hou niet van dipjes, maar wie wel? Ik heb ze wel, maar ze zijn gelukkig zeldzaam. Sporten helpt heb ik inmiddels wel door. Je lichaam houdt je voor de gek. Dan worden een stoffen aangemaakt die alles relativeren. Ik heb mijn parabolen zorgvuldig omschreven. Dingen als triviaal afgeschilderd. Soms liepen ze samen met pieken of dalen van anderen. Dat laatste is niet altijd leuk.
Verzinken – verzuipen in andermans depressie is geen goed idee. Alleen bij muziek vind ik dat best te doen. Dat komt omdat er een “uit” knop is. Radiohead, Nick Cave, Tom Waits, Eels.
Ik hou van de Eels:
Eels is de Amerikaanse band rond zanger/liedjesschrijver Mark Oliver Everett, die ook bekend is onder zijn artiestennaam E. De nummers variëren van rustige en tragische popballads tot energieke en optimistische rocknummers, met invloeden van blues en vaak de karakteristieke Wurlitzer-piano. Daarnaast spelen de melancholische teksten van E, geïnspireerd door de talrijke tragische gebeurtenissen in zijn familie en/of directe omgeving. Hij speelt een belangrijke rol. Veel geroemd zijn de albums Beautiful Freak (1996), Electro-Shock Blues (1998) en Blinking Lights And Other Revelations (2005).
Sommige mensen hebben pieken die lijken op dipjes. Hebben zulke hoge pieken dat ze er nooit meer uitkomen of moeizaam. Strijden altijd tegen iets dat ondenkbaar is – iets dat faalt in hun brein. Manisch of hypomaan, dan weer depressief. Tijdens een manische fase kan iemand het gevoel hebben de hele wereld aan te kunnen omdat het energiepeil sterk is verhoogd. Er is minder behoefte aan slaap. Ook komt het vaak voor dat iemand snel praat of onbezonnen aankopen doet. De persoon met deze stoornis heeft dit zelf over het algemeen niet door.
Ik had met Nienke afgesproken – kreeg een ongemakkelijke zoen op mijn wang. “Hoe is het?”, vroeg ze. “Hoe is het met je zus?” Dus begon ik maar niet over mijzelf. Niet over Simone. Die nacht die totaal uit de hand liep. Toen ik probeerde alles tegen te houden, maar ik niet van haar af kon blijven. Ik daarna wilde dat zij nooit meer weg zou gaan. Daar begon ik dus maar niet over.
“Ik ben bij haar geweest. Het was verwarrend.”, zei ik. “Ze zat in het gras, mocht eindelijk weer naar buiten. We hebben kettingen gemaakt van madeliefjes.”
Zo iemand heeft structuur nodig – niet te veel prikkels. Dan komt het allemaal goed of blijft het stabiel. Mijn zus had heel hard gevochten om eruit te komen. Dingen te vergeten. Anders te zien – dingen die ze in eindeloze teksten had genoteerd in een schriftje. Bijna onleesbaar. Niet zo als ik. Niet zo als mijn parabolen.
Bij parabolen zijn pieken en dalen onvermijdelijk. Ze zijn zelfs reken technisch vastgelegd. Als je ooit manisch of hypomaan bent geweest loopt je altijd langs een afgrond. Zijn situaties en ervaringen als optelsommen en moet je blijven calculeren. Is de keuze voor een reguleer en niet al te complex leven een goed plan.
Tot je toch besluit het veel te complex te maken, of het niet door je eigen doen nog complexer wordt.
Voor anderen.